استاندارد حسابداری شماره ۴
حسابداری پیشامدهای احتمالی
فهرست مندرجات
شماره بند
. دامنه کاربرد ۳ ـ ۱
. تعریف ۴
. شناخت یا افشای پیشامدهای احتمالی ۱۲ ـ ۵
. اندازه‌گیری پیشامدهای احتمالی ۱۵ ـ ۱۳
. سایر موارد افشا ۱۹ ـ ۱۶
. تاریخ اجرا ۲۰
. مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری ۲۱
استاندارد حسابداری شماره ۴
حسابداری پیشامدهای احتمالی
این استاندارد باید با توجه به “مقدمه‌ای بر استانداردهای حسابداری” مطالعه و بکارگرفته شود.
دامنه کاربرد
۱ . الزامات این استاندارد باید برای حسابداری و افشای پیشامدهای احتمالی بکار گرفته شود .
۲ . موضوعات زیر که ممکن است منجر به پیشامدهای احتمالی شود، در دامنه کاربرد این استاندارد قرار نمی‌گیرد:
الف . تعهدات شرکتهای بیمه بابت بیمه‌نامه‌های عمر صادر شده،
ب . تعهدات صندوقهای بازنشستگی بابت مزایای بازنشستگی، و
ج . تعهدات ناشی از قراردادهای اجاره.
۳ . ابهام مرتبط با براوردهای حسابداری که مشخصه بارز محیط عملیاتی واحد تجاری است
(از قبیل عمر مفید داراییهای ثابت مشهود، میزان مطالبات لاوصول، خالص ارزش فروش موجودیهای مواد و کالا، نتایج مالی مورد انتظار از پیمانهای بلندمدت یا ارزیابی املاک) در دامنه کاربرد این استاندارد واقع نمی‌شود.
تعریف
۴ . در این استاندارد اصطلاح پیشامد احتمالی با معنی مشخص زیر بکار رفته است :
پیشامد احتمالی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در تاریخ ترازنامه وجود داشته است و نتیجه آن، تنها در صورت وقوع یا عدم وقوع یک یا چند رویداد نامشخص آتی تعیین خواهد شد.
شناخت یا افشای پیشامدهای احتمالی
۵ . ابهام مرتبط با رویدادهای آتی می‌تواند به صورت طیفی از نتایج احتمالی بیان شود. طیف مزبور ممکن است به شکل احتمالات مقداری ارائه شود، اما اغلب این به معنای سطحی از دقت است که اطلاعات موجود موید آن نیست. همچنین طیف نتایج احتمالی می‌تواند به
حسابداری پیشامدهای احتمالی صـورت کلی و به ترتیب افزایش میزان احتمال، برحسب واژه‌های ” بعید ” ، ” ممکن ” و ” محتمل ” توصیف شود.
۶ . نحوه عمل در مورد پیشامدهای احتمالی موجود در تاریخ ترازنامه باتوجه به نتایج مورد انتظار از آن تعیین می‌شود. شناخت یا افشای اثرات مالی پیشامدهای احتمالی، تحت تأثیر ابهام مرتبط با رویدادهای آتی و مستلزم توجه بیشتر به خصوصیت احتیاط است.
۷ . هرگاه ایجاد بدهی یا کاهش دارایی در اثر رویدادهای آتی محتمل باشد :
الف. چنانچه میزان بدهی احتمالی یا کاهش احتمالی دارایی در تاریخ تصویب صورتهای مالی توسط مدیریت، به گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد ، باید ذخیره لازم از این بابت در صورتهای مالی منظور شود .
ب . درصورت عدم امکان اندازه‌گیری بدهی احتمالی یا کاهش احتمالی دارایی به گونه‌ای اتکاپذیر ، موضوع باید در یادداشتهای توضیحی افشا شود .
۸ . چنانچه ایجاد بدهی یا کاهش دارایی در اثر رویدادهای آتی ممکن باشد ، این‌گونه تغییرات نباید در صورتهای مالی شناسایی شود بلکه مستلزم افشا در یادداشتهای توضیحی است. چنانچه احتمال وقوع تغییرات مزبور بعید باشد ، نیازی به افشا نیست .
۹ . تعهداتی که انتظار نمی‌رود منجر به انتقال منافع اقتصادی شود (از قبیل ضمانت‌نامه‌ها و تعهدات ناشی از فروش دین) باید در یادداشتهای توضیحی افشا شود .
۱۰ . تعهداتی که انتظار نمی‌رود منجر به انتقال منافع اقتصادی شود نیز بدهی تلقی می‌گردد، لیکن بجای شناسایی در صورتهای مالی اساسی، در یادداشتهای توضیحی توصیف می‌شود. بدین لحاظ، وجود و مبلغ ضمانت‌نامه‌ها، تعهدات ناشی از فروش دین(اسناد تنزیل شده) و تعهدات مشابهی که توسط واحد تجاری تقبل شده، مستلزم افشا در یادداشتهای توضیحی است.
۱۱ . دارایی احتمالی یا کاهش احتمالی بدهی که وقوع آن “بعید” یا “ممکن” باشد ، نباید در صورتهای مالی شناسایی یا افشا شود . این موارد تنها در صورتی در یادداشتهای توضیحی افشا می‌گردد که تحصیل آن ” محتمل ” به‌نظر آید .
۱۲ . با در نظرگرفتن خصوصیت احتیاط، هرگاه تحصیل دارایی یا کاهش بدهی دراثر رویدادهای آتی ” بعید ” یا
” ممکن ” باشد، از شناخت آن در صورتهای مالی اساسی پرهیز می‌شود. معهذا محتمل‌بودن تحصیل دارایی یا کاهش بدهی دراثر رویدادهای آتی مستلزم افشای موضوع همراه با ذکر میزان اثرات احتمالی آن در یادداشتهای توضیحی است.
اندازه‌گیری پیشامدهای احتمالی
۱۳ . پیشامدهای احتمالی در تاریخ ترازنامه در هنگام تنظیم صورتهای مالی مدنظر قرار می‌گیرد و نتایج و آثار مالی مترتب برآن توسط مدیریت واحد تجاری براورد می‌شود. این براوردها مبتنی بر بررسی اطلاعات موجود تا تاریخ تصویب صورتهای مالی توسط مدیریت است و بررسی رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه را شامل می‌شود. برای مثال، در مورد یک دعوای حقوقی عمده علیه واحد تجاری، عواملی چون میزان پیشرفت دعوی در تاریخ تصویب صورتهای مالی، نظر کارشناسان حقوقی و مشاوران دیگر و تجربیات واحد تجاری در موارد مشابه مورد توجه قرار می‌گیرد.
۱۴ . چنانچه ماهیت پیشامد احتمالی مربوط به یک معامله و نیز ابهاماتی که بر آن اثر گذارد بین تعداد زیادی از معاملات مشابه مشترک باشد، نیازی به براورد میزان آثار مالی پیشامد احتمالی به طور جداگانه نخواهد بود، بلکه می‌توان براورد را براساس مجموعه معاملات مشابه انجام داد. برای نمونه، می‌توان به بدهیهای احتمالی مربوط به تضمین محصولات فروش رفته اشاره کرد.
۱۵ . آثار مالی ناشی از یک پیشامد احتمالی ممکن است در صورت توأم شدن با یک ادعای متقابل مرتبط ، یا ادعا توسط یا علیه شخص ثالثی، کاهش یابد یا کلاً خنثی شود. در این موارد، مبالغی که قرار است در صورتهای مالی اساسی شناسایی یا در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی افشا شود با درنظر گرفتن نتایج احتمالی ادعا و ادعای متقابل مزبور کاهش می‌یابد. بااین‌حال، در موارد مقتضی، احتمال موفقیت ادعا و مبالغ احتمالی مربوط به ادعا و ادعای متقابل به طور جداگانه براورد و افشا می‌شود.
سایر موارد افشا
۱۶ . در مورد هر پیشامد احتمالی که طبق بندهای ۷ ـ ب ، ۸ و ۱۱ در صورتهای مالی افشا می‌شود ، باید اطلاعاتی به شرح زیر در یادداشتهای توضیحی ارائه گردد :
الف. ماهیت پیشامد احتمالی ،
ب . ابهاماتی که انتظار می‌رود بر وضعیت نهایی پیشامد احتمالی اثر گذارد ، و
ج . براورد محتاطانه‌ای از آثار مالی پیشامد احتمالی در تاریخ تصویب صورتهای مالی توسط مدیریت یا ذکر این نکته که انجام براورد غیرعملی است .
۱۷ . چنانچه آثار مالی براوردی یک‌پیشامد احتمالی افشا گردد ، مبلغی که افشا می‌شود باید بیانگر میزان آثار مالی بالقوه پیشامد احتمالی باشد . در براورد میزان یک بدهی احتمالی ، اقلام زیر باید کسر و بدهی احتمالی مربوط به صورت خالص افشا شود :
الف. مبالغی که به حساب ذخیره مربوط منظور شده است ، و
ب . مبالغ مربوط به قسمتهایی از بدهی احتمالی که امکان ایجاد آن قسمت بعید است .
۱۸ . گاه، امکان این که تأثیر نتیجه نهایی برخی پیشامدهای احتمالی بر صورتهای مالی ازنظر نسبی دارای اهمیت باشد به قدری بعید به نظر می‌رسد که افشای آن می‌تواند گمراه‌کننده باشد. این استاندارد افشـای این موارد را توصیه نمی‌کند.
۱۹ . براورد آثار مالی پیشامد احتمالی باید قبل از ملاحظات مالیاتی افشا گردد و پیامدهای مالیاتی ناشی از تحقق احتمال نیز ، در صورتی باید توضیح داده شود که برای درک کامل وضعیت مالی لازم و تعیین آن امکان پذیر باشد .
تاریخ اجرا
۲۰ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۰ و بعد از آن شروع می‌شود ، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
۲۱ . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره ۱۰ با عنوان پیشامدهای احتمالی و رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه نیز رعایت می‌شود.
- » مجموعه مقالات حسابداری
- » صندوقهای سرمایه گذاری مشترک
- » اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی استانداردهای حسابداری
- » تئوری CAPM
- » بيمه مسئوليت حرفه اي حسابداران
- » دارایی ثابت و استهلاک در حسابداری دولتی
- » محاسبه ارزش افزوده براساس مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر
